Ο Μηχανικός ως Ερευνητής, Δάσκαλος και Μαθητής - Η Παραγνωρισμένη Αξια της Άμεσης Γνώσης των Παλιών Τεχνιτών

.
1. Σχεδιασμός,Υλικά,Επίβλεψη: Οι Τρεις Όροι της Κατασκευής
Η κατασκευή, όπως κάθε δημιουργία, μπορεί να ειδωθεί ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης σχε-διασμού και υλικών, ως του ενεργητικού και παθητικού παράγοντα της δημιουργίας και των τεχνικών ως του τρίτου παράγοντα που κάνει δυνατή την αλληλεπίδραση αυτή.

Ενώ ο σχεδιασμός αναφέρεται στον ένα, μόνον, από τους παράγοντες αυτούς, η επίβλεψη σχετίζεται και με τους τρεις όρους, έχοντας ρόλο συνθετικό και συντονιστικό των τριών όρων υλοποίησης της κατασκευής και, γι αυτό, οι απαιτήσεις της επίβλεψης υπερβαίνουν αυτές του σχεδιασμού.

Ο σχεδιασμός στενεύοντας τις παραμέτρους των προβλημάτων επιδέχεται μεθόδευση και υπακούει σε κανονισμούς και προδιαγραφές.

Για τον περιορισμό των παραμέτρων κατά το σχεδιασμό :
- Ο σχεδιασμός αποσυνδέεται από την εφαρμογή και τις αστάθμητες παραμέτρους της
- Διασπάται το ενιαίο σύστημα ενιαίας κατασκευής και περιβάλλοντος σε ανεξάρτητα υποσυστήματα,
- Αντικαθίσταται η κατασκευή με στατικοποιημένο σύμβολό της.
Κατ΄ αυτόν τον τρόπο ο σχεδιασμός μπορεί να τυπο-ποιηθεί και να ψηφιοποιηθεί.

2. Η Επίβλεψη ως Τέχνη
Η επίβλεψη, αντιθέτως, αντιμέτωπη με τις τοπικές συνθήκες της κατασκευής και τις κλιματολογικές συνθήκες κατά την περίοδο της ανέγερσής της καθώς και τις ιδιαιτερότητες των εργαζόμενων στις διάφορες φάσεις υλοποίησής της, δεν επιδέχεται μεθόδευση ούτε τυποποίηση.

Κατασκευές με ίδιο σχεδιασμό δεν υπόκεινται σε ίδια διαδικασία επίβλεψης, καθώς αποκλίνουν οι ιδιαίτερες συνθήκες τους.
Λόγω των αστάθμητων και απρόβλεπτων αυτών παραγόντων η επίβλεψη δεν επιδέχεται μεθόδευση και δεν υπόκειται σε κανονισμούς και προδιαγραφές, όπως ο σχεδιασμός, ούτε σε τυποποίηση.

Απαιτεί επί τόπου λήψη αποφάσεων χωρίς προηγούμενο σχεδιασμό και, ως εκ τούτου, αποτελεί αυθεντική δημιουργική ενασχόληση του μηχανικού.
Διαφορετική κάθε φορά, ανάλογα με τις τοποχρονικές συνθήκες της κατασκευής και τις ιδιαιτερότητες του επιβλέποντα, αναδεικνύοντας την προσωπικότητα κατασκευής και μηχανικού μπορεί να ειδωθεί ως τέχνη και ο επιβλέποντας ως καλλιτέχνης.

3. Ο Επιβλέπων ως Ερευνητής, Δάσκαλος και Μαθητής
Ο επιβλέπων αντιμέτωπος με απρόβλεπτες καταστάσεις βρίσκεται διαρκώς σε κατάσταση ανεύρεσης λύσεων, τοποθέτησης των κατάλληλων ερωτήσεων για αναζήτηση απαντήσεων.

Καθώς οποιασδήποτε απάντησης προηγείται η τοποθέτηση του αντίστοιχου ερωτήματος, η όλη διαδικασία της επίβλεψης μπορεί να εξελιχθεί σε ερευνητική διεργασία με την πλησιέστερη έννοια του όρου, καθώς ο επιβλέποντας ερευνά γιατί διακατέχεται από την ανάγκη να μάθει για να ανταποκριθεί στις συγκεκριμένες απαιτήσεις της κατασκευής και όχι για να διακριθεί και να ανελιχθεί.

Σε ρόλο καθοδηγητή και συντονιστή των υπόλοιπων εργαζόμενων διδάσκει και, όπως σε κάθε διδασκαλία, συνυπάρχει ταυτόχρονα και η μαθητεία.

Ο διδασκόμενος σε ρόλο δέκτη κάνει δυνατή την εκπομπή του διδασκάλου.
Ο διδάσκαλος εκπέμποντας ενεργοποιεί τις λανθάνουσες δεξιότητες οι οποίες ενυπάρχουν εντός του και συνειδητοποιώντας τες μαθαίνει με έμμεσο διδάσκαλο το μαθητή του.

4. Οι Ιεραρχικές Πυραμίδες και η Αντιστροφή τους
Η επίβλεψη υποκείμενη, όπως και ο σχεδιασμός, σε αστοχίες υπόκειται σε ιεράρχιση.

Όσο μεγαλύτερες είναι οι συνέπειες σε περίπτωση αστοχίας τόσο ιεραρχικά υψηλότερα τίθεται ο συντελεστής της αστοχίας.

Είθισται να θεωρείται ο μηχανικός ως η κορυφή της ιεραρχικής πυραμίδας.
Αλλά η αντίληψη αυτή δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη, ιδιαίτερα, στην περίπτωση της επίβλεψης.
Οποιοσδήποτε εργαζόμενος ή μέγεθος μπορεί να αποβεί καθοριστικό για την αποτυχία, την αστοχία της κατασκευής, ενώ σ΄ αρκετές περιπτώσεις καθοριστική αναδεικνύεται η συνεργασία όλων των εργαζόμενων-συντελεστών της κατασκευής.

Για παράδειγμα, επανειλημμένα έχει εντοπιστεί αιτία για εκτεταμένες αστοχίες σε κατασκευές μετά από σεισμό να είναι η ύπαρξη τενεκέ ή άλλων ογκωδών ξένων σωμάτων σε κόμβους ή άλλες κρίσιμες περιοχές της κατασκευής, καθιστώντας τον απλό εργαζόμενο και όχι τον μηχανικό ή εργοδηγό κορυφή της ιεραρχικής πυραμίδας,

Καθώς η τοποθέτηση του τενεκέ παραπέμπει σε προβλήματα συνεργασίας και κλίμα αντεκδίκησης των εργαζόμενων, η συνεργασία και η ικανοποίηση όλων των εργαζόμενων στην κατασκευή αναδεικνύεται η κορυφή της ιεραρχικής πυραμίδας.

5. Η Παραγνωρισμένη Διδασκαλία των Παλιών Τεχνητών
Όπως παρατίθεται στο κεφ. 5 Χρονολογική Εξέλιξη του Σκυροδέματος, οι πιο σημαντικές καινοτομίες οι σχετιζόμενες με τις κατασκευές από σκυρόδεμα, όπως η παρασκευή του τσιμέντου Portland, η όπλιση του σκυροδέματος, η πρώτη εφαρμογή του σε κτίσματα και πλοία, δεν οφείλονται σε μηχανικούς, αλλά ανθρώπους χωρίς επιστημονικούς τίτλους, χτίστες, σοβατζήδες και άλλους χειρώνακτες.

Έκτοτε δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, ιδιαίτερα στο παρελθόν, που τεχνίτες της κατασκευής, καλουπατζήδες, σιδεράδες, κ.ά. αναδείχθηκαν άμεσοι και αυθεντικοί διδάσκαλοι των μηχανικών.

Άνθρωποι απαλλαγμένοι από την ανάγκη της διάκρισης και της αναρρίχησης, διατηρώντας τη φλόγα των παλιών δημιουργών, σε άμεση επαφή με τα έργα των χεριών τους, κατανοώντας τα ως παιδιά τους, και αφουγκραζόμενοι τη φωνή τους, αλλά χωρίς καταξίωση στην επιστημονική κοινωνία των μοντέλων, των συμβόλων και της ειδικής ορολογίας, η οποία, όμως, επανειλημμένα δεν διστάζει να τους αντιγράφει χωρίς να το ομολογεί.

Για παράδειγμα, η εργοταξιακή συσκευή και τεχνική της «εξόλκευσης του ήλου» για την εκτίμηση της αντοχής του σκυροδέματος δεν είναι παρά η παραδοσιακή τεχνική των παλιών τεχνιτών οι οποίοι για να κρίνουν αν το σκυρόδεμα είχε αποκτήσει ικανή αντοχή για να ξεκαλουπώσουν τα στοιχεία, έμπηγαν κατά τόπους καρφιά για να κρίνουν από την αντίστασή τους κατά το τράβηγμά τους, την εξόλκευσή τους, την αντοχή που είχε αποκτηθεί.

Και ενώ η αλλαγή κάθε φορά του υιοθετούμενου ήλου χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερη μέθοδος συνοδευόμενη από ανακοινώσεις σε συνέδρια και δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά, ουδείς αναγνωρίζει ή μνημονεύει τον αυθεντικό εμπνευστή της τεχνικής.
.